Yunus Emre der ki: "Dünya bir penceredir, her gelen baktı geçti".

Bu iki kapılı Han’a gelmiş, penceresinden bakmış ve gitmiş.

Zamanı, ismi, sanı, belli zatı muhteremleri anlatacağım, kelimelerim döndüğünce ifade edeceğim, rasgele diyerek.

Yazıma konu olan hayat hikâyesi; insan yaşamı da zaten bir hikâye, masal veya roman gibi değil midir?

Bahse konu olan hayatlar, güzel ülkemizin doğu bölgesinde geçmiştir.

Yıl: 1907 ve öncesi Türkiye o dönemlerde Osmanlı ülkesi ve onun iradesi altında yönetiliyordu.

Osmanlı o dönemlerde ekonomik ve siyasi zorluklarla boğuşmaktaydı.

Dolayısıyla ilk göç eden topluluk açısından ABD'ye göçün ana nedeni ekonomidir. (1)

Milliyetçilik hareketleri dünyada milletlerin uyanışına neden olmuştu savaşlar, göçler tehcirler, mübadele konuşuluyordu.

Dünyada ve ülkede oluşan bu çalkantılı gündemler değil şehirlere, köylere dahi sıçramıştı.

Ailesi tarafından sevilip, sayıldığı için; “Keko” (ağabey) diye çağrılırdı.

Dinamik, heyecan dolu, yakışıklı bir gençti. Uzun boylu, zayıf. Turuncu saçları, bıyıkları ve sakalı vardı. 

27 yaşında ki bu genç adam bekârdı ve derinden derine amcasının kızı Nuriye’yi seviyordu.

Köyde yaşıyordu,  hayvancılık yapıp, çiftçilik ile uğraşıyordu. 

İlerki yıllarda köye değirmen yapıp, degirmencilikle uğraşmıştır. Çevre köylerde yaşayanlar onun değirmenine bugdaylarini getirip un yapmışlardır.

Yaşadığı evde askere, seferberliğe Yemen’e gidip orada şehit olan ve cenazesini dahi göremedikleri abisinin ( Mehmet ”in) eşi, Yengesi Havva (daye buk), kız kardeşi Sultan ( Sitte), annesi Emine (amoj–u Em) ile beraber yaşıyorlardı.

Keko’nun babası İsmail ise o daha çocukken ölmüştü.

Savaşlar; seferberlikler, yoksulluk ile gecen o günler askere, seferberliğe katılan erkeklerin çoğu dönemedikleri için erkek nüfusu çok azalmıştı. Çocuklar babasız, esler dul, anneler, babalar evlatsız kalmışlardı. Hatta öyle anlatılır ki etrafta kalan erkek çocukları büyüyünce yaşlı bazı kadınlar onlar ile evlendiriliyordu.

Bu çalkantılı zor günlerde, bundan 100 yıl önce Harput’tan, Palu’dan (Elâzığ)  “Fırsatlar ülkesi” olan Amerika’ya bir göç başlamıştı.

 

Endüstri ve sanayisi gelişmiş Amerika’nın seri üretime geçiş süreci büyük bir işçi nüfusuna gereksinimi de ortaya çıkarmıştı.

Yıl 1906- öncesi ve sonrası bahse konu olan Keko”da “Amerikan rüyası” yolculuğuna talip olanlardandı.

Müracaat için gerekli işlemleri tamamlayan Keko, günü geldiğinde gemi ile Amerika için yola koyuldu.

Cebinde 20 dolar parası, elinde küçük bir çanta ile Trabzon, Samsun, İzmir, Mersin limanlarında bulunan gemiler vasıtasıyla bulundukları Anadolu köy ve kasabalarından kendisi gibi yüzlerce kişi ile Marsilya üzerinden ABD’ye göç etmek üzere gemiye bindi. (2)

Hayatında deniz görmeyen Keko okyanuslar aşarak, Uzun bir gemi yolculuğu sonunda Ellis (New York şehrinin Hudson Nehri ağzında yer alan bir adadır. Ellis Adası, 1 Ocak 1892 ile 12 Kasım 1954 tarihleri arasında, New York'a gelen yeni göçmenler için bir transit merkezi olarak hizmet vermiştir.) birlikte göç ettiği Ermeni, Süryani, Rum, Türk, Kürt arkadaşları ile Adasına ulaştılar.

New York’un bir kaç kilometre uzağındaki Ellis Adası’nda sağlık muayenesinden gecen tüm göçmenler gibi Keko da muayene oldu ve göçmenliğe kabul edildi. 

Dolayısıyla Keko da Amerika’nın New York kentinde Deri, ayakkabı, tekstil, tel, otomobil Fabrikalarından birinde çalışmaya başlar.

Resmi kayıtlarda 1907 yılında Amerika’ya ulasan Keko 27 yaşındadır.

Vatan ve aile hasreti ağır basan Keko, 7 veya 9 yıl kaldıktan sonra memleketine geri “köyüne” döner.

İngilizce konuşmayı öğrenmiş olan Keko, Köyüne döndükten sonra Amerika’da gördüğü yüksek binaları, araçları, farklı teknolojileri anlatınca koy ahalisi inanamamıştır.

Hatta onun abarttığını ve belki de hava atiğini bile düşünmüşlerdir.

Köyüne döndüğünde annesi ve şehit abisi Mehmet’in eşi yengesi Havva vardır. Yengesi Havva eşinin ölümünden sonra evlenmek istemişse de kayınvalide Emine, gelinini çok sevdiği için gelininin evlenmesine izin vermemiştir.

Oğlu keko Amerika’dan dönünce annesi ona, yengesi Havva ile evlenmesini teklif ve hatta ısrar eder.

Keko bu teklife önce kızarak tepki verir, hayır der.

Annesinin ısrarı ve yengesi Havva ya sahip çıkmak niyetiyle yengesi ile evlenmeyi

İkinci bir evliliği kendi istediği biriyle yapmak şartıyla kabul eder.

Annesi ve talihine boyun eğmiş yengesi de bu şartı kabul eder.

Keko yengesi Havva ile aile içinde  “daye buk” olarak adlandırılan rahmetli abisinin eşi ile evlenirler.

Sonra keko amcasının sevdiği kızı Nuriye ile bir kaç kez konuşmak, meramını anlatmak istese de, Nuriye keko”nun bu teklifine sıcak bakmaz. Keko’nun evli olması bu reddedişte asil nedendir.

Ve Keko bütün olup bitenlere rağmen planlar yaparak Nuriye yi kaçırmaya yeltenir.

Nuriye gitmek istemez. Keko Nuriye’yi sırtına almıştır Nuriye o anda bulduğu bir ağaca sarılır ve asla gelmeyeceğini söyler.

Keko daha fazla diretmez ve bırakır Nuriye’yi.

Ve günler sonra annesini alır, birlikte amcası Mustafa’nın kızı Nuriye’yi istemeye giderler. Nuriye’nin babası yüklü miktarda başlık parası ister.

Keko Amerika 9 yıl boyunca çalışarak kazandığı yüklü miktarda para ve altını, çok sevdiği Nuriye’ye kavuşmak için başlık olarak vermeyi kabul eder.

Derler ki; keko nun getirdiği altınlar ile Harput (Elâzığ) a bağlı bir köyü satın alabilecek iken, o bütün altınlarını sevdiği Nuriye’nin babasına başlık parası olarak vermeyi tercih etmiştir.

Ve Nuriye ile keko evlenirler kıskanılacak kadar büyük bir aşk yasarlar.

Keko’nun rahmetli abisinin esi Havva’dan beş, Nuriye’den ise altı çocuğu olur. Oğullarından biri olan İsrafil babası ile çok çatışır, babası oğluna; gidisin olsun gelişin olmasın diye beddua eder.

İstanbul’a askerliğe giden İsrafil askerde ağır derecede hastalanarak vefat eder. Cenazesi İstanbul’da gömülür.

Kızlarından Zülfi’ye ise henüz 16 yaşında iken ağır bir hastalığa yakalanır, Harput’ta yatırıldığı hastanede ölür. Cenazesi ulaşım zorluğundan köyüne götürülemez; şehrin mezarlığına gömülür.

Tifo o dönem, büyük bir salgın (endemik) olarak ülkeyi etkilemektedir, bu hastalıktan Nasibini alan biri de Keko ve ilk esi Havva'dır. Tifo mikrobunu kapan Keko ve ondan 15 gün sonrada Havva terki diyar eder, bu dünyadan göçerler.

Nuriye ölünceye kadar anlatır durur. Başından geçenleri, Keko ile yaşadıkları Aşkı, sevgiyi Onun için tüm servetini nasıl harcadığını.

Amerika’da kalıp dünyasını dönüştürüp, ilerletmek yâda Amerika’dan getirdiği servet ile daha konforlu, zengin bir hayat kurma imkânı varken o bir kadın uğruna harcadı tüm servetini.

Daha sonraki yıllarında hayatını ilçede duvar ustalığı yaparak kazanmıştı Keko.

Keko vizyon (geniş görüşlü) sahibi biri değildi.

Yaşadığı köyün sınırları içinde kalmayı tercih etmiş bir aşk adamı idi.

Kaderleri birbirine bağlanmış, talihleri gölgede kalan bu üç can.

Ömürleri boyunca yaşadıkları köyde; Selvi, meşe, badem, dardağan ağaçlarının gölgesinde muhteşem bir manzara ve atmosferde koyun koyuna uyumaktadırlar.

Ölüm bir sır değil mi dir?

Ne olduğunu kimsenin bilmediği, her ölenin sırra kadem bastığı.

Keko ve Nuriye’nin evliliği, sevgileri, aşkları. Her ne denirse artık, bencilce bulunur ve çok eleştirilir.

Oysaki ne Havva, ne Keko, ne de Nuriye suçludur.

Bu gölgelenmiş Talihlerinde!

Ve denilir ki;

"Kaderi tenkit eden başını örse vurur, kırar." 

 

Kaynak: https://www.abdpost.com/turklerin-amerika-ya-goc-tarihi/40485/

 

 

 Hazırlayan: Tuba Çiçek

Hicran Aslan: Şiirin Kadın soluğu… 

 

“O, poşu değil artık kimlik,” diyor “Zamanlar arasında” İsimli şiirinde Hicran Aslan. O artık poşu değil bir kimliktir, insanı en fazla ne yaralarsa oradan başlarmış yazmaya, okuyunca anlıyor ki insan her insanın yasadığı coğrafya ve ortamda yaşanan mutluluklar, mutsuzluklar, kültür, inanç, trajedi, zulüm, sevgi hepsi şairin kaleminden dökülür sayfalara tıpkı şair Hicran Aslan gibi. O da kendisini etkileyen, mutlu kılan, yaralayan, travmaya dönüşen yasam anılarını ve toplumsal hareketleri şiirlerine yansıtmış ipil ipil. 

 

Şiire kadın soluğu, Şair, kadın, Kürt, eğitimci… 

 

Şiir sanki erkeğin mekânıdır ya da ben öyle zannediyorum. Okuduğum şairlerin çoğu erkek olduğu içindir belki de. Örneğin; Necip Fazıl Kısakürek, Mehmet Akif Ersoy, Atilla ilhan, İsmet özel, Cemal Süreyya, Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Arif, Cahit Sıtkı Tarancı, Sezai Karakoç bunlardan sadece birkaçı.  

 

Kürt toplumunda; erkek şair bile çok az iken şairin kadın olması şaşırttı. Kürt ve kadın olunca bir şair; ne hisseder, ne yazar, onu en fazla ne etkiler sorular sorarak tanımaya ve tanıtmaya gayret edildi...  

 

Elbette gözleri neye şahit oldu ise, kulakları neyi duydu ise ve ne hissederse onu döker sayfalara şairler ve de yazarlar. Hicran Aslan’da öyle yapmış. Yaşadığı şehir, şehrin bulunduğu bölge, o bölge de yaşanan kavga, kargaşa onu derinden etkilemiş olmalı ki O da o bölgede doğmuş, duyarlılığı yüksek olan her birey gibi yaşadığı şehirdeki trajediyi şiirlerine yansıtmış.

 

Sadece toplumsal trajedileri değil elbette çocukluğunu, aileyi, anneyi, geçmişi insanın yaşam süreçleri ve serüvenini... Bu kısa değerlendirmenin ardından sorularımız ile devam edelim söyleşimize 

 

 

-Hicran Hanim, Şiir sizin için ne ifade ediyor? Şiir, edebiyat sizin için bir yasam felsefesi mi? 

 

Şiir benim için tepeden tırnağa bir toplam olarak bir yaşama biçimi. Hayatın her alanına, seçimlerine, bir arada, aurana şekil veren akışkan bir şeydir. Hep söylediğim gibi ermek ile delirmek arasındaki çizgide beni dengede tutuyor. Yaralarımı iyileştiriyor, arındırıyor. Bu yaşta bile çocuk gibi oyun oynayabileceğim bir alan.

 

Kaçamadığım hayatta başka boyutlara gidip gelebilmemi sağlıyor. Görünmez bir yol gibi. Sevgili Neslihan Yalman'ın bir söyleşisinde dediğim gibi; Özen göstermenin dokunulanın yüzeyinde çıkardığı enerjidir şiir. Yani deriyi tene, eti tutkuya, seksi sevişmeye dönüştüren arzu ne ise sözcükleri şiire dönüştüren de odur.  

 

Yanılmıyorsam dört yaşlarındayken bir gece sabaha karşı dedemlerin kapısının şiddetle çalındığını, havanın soğuk ve sabaha karşı olduğunu, askerlerin içeri doluştuğunu yanlarında getirdikleri bir gencin onları arka bahçeye götürdüğünü, orada toprağın kazıldığını ve içinden bir torba çıkarıldığını hayal meyal hatırlıyorum. 

 

 Soğuktan ve korkudan orada buz kestiğimizi ve torba açıldığında içinden kitaplar çıkarıldığını gördüm. O görüntü hiç aklımdan gitmedi. Yazmak, kitaplar korku elementleri gibi geldi. Sonra annemin ve birçok kadının kendileri için yapılan muskaları suda yazıların dağılmasını beklemelerini izledim. O kâğıdın toprağa gömülmesini, mürekkebin dağıldığı suyun bile evde herhangi bir yere değil toprağa döküldüğünü hatırlıyorum. Yani aslında daha çok küçükken bile yazmak benim için büyülü bir şeydi. Korkulan, değiştiren bir şey.  

 

Sonrası zaten doksanlı yıllar kitapların okunur okunmaz sobalarda yakıldığı yıllar. Belki gerçekten “Fahrenheit” romanındaki gibi yürüyen bir kitap olmak hayali benimki. Sadece kâğıda, kalemle değil hayatına değdiğin herkesi kulak kuyusuna, hayatını değiştirecek gizli bir bilgi bağırmak gibi.  

 

-Aileniz, yakınlarınız sizin sair, yazar, edebiyatçı olma yolundaki yolculuğunuzda size destek oldular mı? Onların şiirleriniz üzerindeki etkilerinden bahseder misiniz? 

 

Hayatıma giren herkesin, gözümün değdiği her şeyin bütün detayların, bütün kılcal, mikroskobik açıların şiirlerim üzerinde büyük etkileri vardır. Ailem de yakınlarım da aslında sanata çok uzak değiller abartılmıyor bizde bir şeyler yazıp çiziyor olmak. Bu yüzden çok ilgili değiller. Ne yazdığımdan bile haberleri yoktur bazılarının. Tabi ki bana destek oldukları için bu şiirime de destek olmaktır bir yerde. Zaten aile konusunda çok şanslıyım çünkü mevcut aile yapısının çok üstünde bir ailem var. Yakın çevrem arkadaşlarım her zaman büyük destek olmuştur. 

 

-Şiirlerinizi temellendiren unsurlar nelerdir? 

 

Kadın, Kürt, Anne ve hepsini barındıran ama tüm bunların çok üstünde Hicran'ı Hicran yapan her şey şiirimi temellendirir. Doğa sporlarına düşkünlüğüm, farklı sanat alanları ile pratikte ilgilenme ve üretme şansı yakalamam ve her şey. Yolda karşılaştığım bir kedi, bir çöp parçası, bir poşet parçası, bir afiş tabela her şey her şey.

 

Sadece deli gibi kitap okumam, hayatı da okumayı severim. Bir nesne gibi, duvar gibi oluyorum bazen sadece izleyen bir çift göz. Dokunulan tepkisiz durağan o zaman hız başka bir anlam giyiniyor. Yaşanan olaylardan yola çıkıyorum her zaman, başlangıç noktam hep gerçekten olmuş yaşanmış şeyler. Ama o gerçeği sözün harfin dizilimin ve ritmin içinde yoğuruyorum. Çok entelektüel ögelerde çok günlük sade dizelerde iç içe yürüyor.  

 

-İlk kitabınızı ne zaman çıkardınız? Kitap çıkarma gibi bir hayaliniz var mıydı? 

 

İlk kitabım 2010 yılında bir internet sitesi olan “yeni perspektif” sitesinde yazdığım yazılardan oluşan "Sandık Tozu" isimli kitabımdı. Doğrusu kitap çıkartmak hiç aklımda yoktu. O dönem yerel ulusal uluslararası birçok gazete dergi ve internet sitesinde düzenli yazıyordum. Ava yayınları yayın yönetmeni “Roni War'ın” önerisiyle çıkardım kitabı.  

 

Daha sonra altı yıl sadece yazdım. Evde ve kendime yazdım. Sonra Sur Cizre olayları, patlayan bombalar, özel hayatımdaki sorunlar kendimi ihmallerime bir çığlık gibi apar topar dosyayı doğru dürüst toparlamadan Sesimi yuttum önce ve “Esmere şiir” kitaplarını aynı anda çıkardım. “Esmere Kürtçeydi” ve o dönemde Artuklu Üniversitesinde yüksek lisans yapıyor olmanın etkisiyle yazdığım şiirlerden oluşuyordu.  

 

2018 de “Dışarısı Mağara Kaç” daha sakin kafayla dosya hazırlamanın bilinciyle çıkardığım bir kitap oldu. 2019'da çağdaş Sanat Eserlerine şiir-yorum olarak yazdığım “İp Cambazı” 2020 yılında sağlık sorunlarım tedaviler özel hayatımdaki çalkantıları kaleme aldığım bir nehir şiir olan “Tanrı Beni Dansa Kaldırdı” 2022 de ise çocukluk ve ilk gençlik yıllarımı anlattığım Oto portre-”Annemin mırıldandığı Şarkı” çıktı. Yakın bir zamanda toplu şiirlerim kitaplaşacak. 

 

 

-Şair kimliğiniz yanında Kürt, kadın, eğitimci kimliğiniz ve diğer yönlerinizden kısaca bahseder misiniz? 

 

Kürt, kadın ve hatta eğitimci olmam benim çabamla tercihimle değil; içinde olmuş bulunduğum şeyler. Elbette benim ben olmam konusunda çok büyük payları olan, politik, sıyrılmak istesen sıyrılamadığın şeyler, Kendiliğinden politikleştiriyor seni, bir taraf yapıyor, tanımlıyor. Tanımlarken geriye kalan bütün uzamını koparıyor bazen.  

 

Duyarlılıkların, tercihlerin üzerinde büyük tesirler yapıyor. Diğer yönlerim; detaylar çok ilgimi çeker benim. Mesela bir olayın ana karakterleri hafızamda kaybolurken -hatta yaşandığı anda bile olanı biteni kavrama konusunda eksikliklerim var. Ama o anda ki bütün nesneler renkler küçücük bir ayrıntı bir deyim bir ses tonu bütün canlılığıyla kalır.  

 

Sanat her zaman çok ilgimi çeken beni rahatlatan, esneten olmazsa olmaz bir şey oldu. Yaşadığımız hayat çok çok sert olduğu için belki kendimi bildim bileli sanata sığındım. Unutmak hatırlamak iyileşmek büyük resmi algılayabilmek açısından hep yol gösterdi bana.  

 

Bu yüzden pek çok alanla ilgilendim. Tiyatro sinema müzik resim en nihayetinde asla vazgeçmeyeceğim yazmak. Hepsi kendini birbirine devredip zenginleştiriyor. Ve elbette şiirime de çok katmanlı bir yapı yaratıyor. 

 

-Yazma ritüellerinizden bahseder misiniz? Şiiri ve Yazıyı hangi ortamlarda, mekânlarda nasıl müziklerle yazmayı tercih ediyorsunuz? 

 

En büyük ritüelim yazmayı yaşamaya dönüştürmek. Okuduğum izlediğim karşılaştığım dinlediğim her şeye dair notlar tutarım. Özellikle bir konuya odaklı yazacaksam o konuyu beynimde önceliğe alır ona dair okur onun gözüyle bakmaya çalışır yakınlaşıp uzaklaşırım.  

 

Kitap değerlendirme yazıları yazacaksam yazı yazdığım masaya o kitabı alırım ve mutlaka masada oturarak notlar alarak ek okumalar yapmam gerekenleri de masaya ekleyerek çalışırım. Yani okuma yazma masama gelmişse bir kitap o benim için üzerine çalışılacak bir şeydir.  

 

Her odada o ruh haline uygun kitaplar bulundururum not kâğıtları bazı kitapların üzerine yazarım onları haritaya çeviririm neredeyse.  Tüm hazırlıklardan sonra yazmaya oturunca müzik dinlerim aynı şarkıyı yazıya son noktayı koyana kadar devam eder. Genelde yazdıklarımla ve yapımla alakasız müzikler olur bunlar. Sözlü olması şarttır. Normal zamanlarda çocuklar da müzikle uğraştıkları için piyano müzikleri, spor yapmak için hareketli pop şarkılar. Kızım için Kürtçe Zaza'ca şarkılar dinlerim.  

 

-Yazmak sizin için hayat boyu sürecek bir serüvenimdir? Yazmayı bırakmayı düşündüğünüz zamanlar oldu mu? Şiir veya yazılarınızı kimse okumasa bile yazar mıydınız? 

 

Hayat boyu yazarak olmasa harflere kâğıda dökülmese bile yazmaya devam edeceğim. Çünkü her şey sözle yazılmaz. Hayatınız yazmanın kendisine dönüşüyor zaten. Hiçbir zaman yazmayı bırakmayı düşünmedim. Tam tersine yazıyı güçlendirmek için hiç durmadan kendimi yenilemeyi donatmayı başka ifade olanakları yaratmak için birçok disiplinden yardım almayı kendime şiar edindim. 

 

Kesinlikle evet. Hatta kendim bile okumasam yazardım. Dünyada olup bitenlerle başa çıkabilmemin kendimi iyileştirme, sağaltma hatta şımartma için yazarım. Yazı benim için olmazsa olmaz. 

  

 

 

 

Röportaj Hazırlayan: Tuba Çiçek

 

 Eğitimci Yazar “Seçil Duyan” ile “Bulutlaralti Caddesi” romanı üzerine bir Söyleşi

        

“Daha önce ayak basılmamış, insan eli değmemiş bir coğrafya gibi benzersiz, nesli tükenmemiş bitkilerin baygınlık veren kokusu gibi basımı donduruyorsun ve hayvanların henüz soykırıma uğramadığı, özgürce doludizgin koşturduğu koşumsuz o mavi atsın sen. 

Ne güzeldir kim bilir, uçarcasına koşabilmek, hesapsız atlamak tüm engellerden ve ay işliğinin altında tüm yıldızlar suya düşmüşken sen pervasızca girersin o gole, suda yıldızlar ve o dolunay ve sen. Bende sadece görebiliyorum seni. Frida’ nin tablosunda ki çorak toprağım, çatlamış, renksiz, kuru… Sen “ Borchert Manifestosu ” gibi süssüz, keskin bir ok olup kalbimden vuruyorsun beni.

 İnsanla olan tüm kavgan ve insana ait olan tüm kavgan yine insanlar için iken her hâlükârda galip geliyor ve bayrağı çekiyorsun göndere…”

Diye not düşülmüş,  “Bulutlaralti Caddesi” romanının arka kapağına.

 

Okumayı ilke edinmiş kişilerin çoğu dikkat etmişlerdir. yazarların; roman, hikâye, şiir, köşe yazıları vs çoğu içinde bulundukları aile, kültür, şehir, toplum veya ülkeden etkilenerek, beslenerek yazmışlardır. Yazmak biraz da etkisinde kalınan psikolojik yaşantılar, toplumsal olaylardır aslında.

Bu anlamda “İbn Haldun’ a göre insan, doğuştan her türlü iyi ve kötü eğilimlere meyyal bir tabiata sahiptir. İnsanın fizyolojik ve psikolojik farklılığında fiziksel çevre ve iklim de etkilidir”.

 

“Bulutlaralti Caddesi”  romanını okurken Asim, Selahattin, Sevda, Asli, Fidan hanim, Eşref ve diğer roman kahramanları tanıdık, aşina olduğumuz simalar ve İnsan hayatinin izdüşümünün resimleri gibiler. 

  

“Külüstür sokak”, ta “hijyenik pezevenk Eşrefi takip eden Asim gibi arada marjinal sıfatlar ve vakıalarda romanın tadı tuzu gibidir aslında.

Bu kısa değerlendirmenin ardından sorular ile söyleşimize devam edelim.

 

-Öncelikle kendinizden bahseder misiniz, Seçil Duyan kimdir?

Genelde kim olduğum sorusu sorulduğunda bocalarım. Değişkenlik söz konusu. İnsan doğduğu andan itibaren fikir ve merak ile büyütüldüğünden dallanıp budaklanıyor. Hem düşünsel hem de duygusal olarak gelişiyorsun bir ağaç gibi. Fakat bazen ağaçlar da hastalanır. Meyve veremez, kurur, kireçlerler. İşte insan bazen kendine yapar bunu. Beğenmez meyvesini, tatsız tuzsuzdur. Bir ormanda, tüm ağaçların arasında kendini tedavi etmeye çalışan bir ağaç. Diğer yandan basmakalıplık iyidir diyelim. En iyi yaptığımız şeydir kolaya kaçmak çünkü. İki çocuk annesiyim. Öğretmenim.

 

-Yazmaya merakınız nasıl başladı ve sizin için ne ifade ediyor?

Aslında yazmaya ortaokul sıralarında başladım. Arada yazıp atıyordum. Az önce bahsettiğim değişkenlik mevzusu. Yazdıklarımı daha sonra okuduğumda hoşuma gitmiyordu, ya eksikti ya da fazla. İşin içinden çıkamayınca öteledim yazmayı. Yıllar süren bir tembellik hali müzminleşti. Bu yüzden yaşam felsefesi diyemeyeceğim. En doğrusu iç ses diyelim. Okuduklarını ve gözlemlerini harmanlayıp sana fısıldıyor. Hayal gücün ile başka hayatların, hikâyelerin mimarı oluyorsun.

-Ne zamandan beri yazıyorsunuz? Aileniz, yakınlarınız yazar olma yolculuğunuzda size destek oldular mı?

Ailemin desteği çok önemliydi. Ama önce insanın kendini hazır hissetmesi çok mühim. Yolculuğum Bulutlaraltı Caddesi romanımla başladı. Kolay değildi. Vip olarak yolculuk yapmaktan ziyade bir atın sırtında belki günler hatta yıllar süren bir yolculuk. Gündüz gözüyle gitsen de gece gözlerini yumduğunda da o atın sırtındasın. Romanımı yazarken yaşadım diyebilirim. Kahramanlarım ete kemiğe büründü. Özellikle yan karakterlerde çevremden etkilendiğimi söyleyebilirim.

-İlk kitabınız (Bulutlaraltı Caddesi) ne zaman çıktı; böyle bir hayaliniz var mıydı?

Çiçeği burnunda bir yazarım. Ocak (2023) ayında basıldı. Yazma aşamasında pek düşündüm diyemem. Sadece bitirmeye odaklıydım. Bittiğinde bir süre bekledi beş altı ay kadar. Sonra bunu bilgisayar ortamına aktarıp düzeltmelerimi yapmam da iki yıla yakın sürdü.

-Yazar kimliğiniz yanında kadın, eğitimci kimliğiniz ve diğer yönlerinizden kısaca bahseder misiniz?

Fazla kategorize etmiyorum, iç içe geçiyor zamanla hepsi. Düşünce ve hareket kabiliyetimi sınırlıyor bazen. Her kadın ve eğitimci gibi zorluklarla karşılaştığımda içe dönmeyi başarabiliyorsam mutlu sayıyorum kendimi, yoksa basmakalıplık cenderesinde ezilirim.

-Yazma ritüellerinizden bahseder misiniz? Hangi mekânlarda; nasıl yazmayı tercih ediyorsunuz?

Evde yazamam mesela. Dışarı çıkıp kalabalıkların arasında kaybolmak hoşuma gidiyor. Kulaklığı taktığım anda ilişiğim kesiliyor. Bir çalma listem vardı. İç sesimi duymak için klasik Batı müziği, Farsça ve Kürtçe şarkılar tercih ediyordum.

-Yazmak sizin için hayat boyu sürecek bir serüven midir? Yazmayı bırakmayı düşündüğünüz zamanlar oldu mu?

Hayat boyu olmasını isterim tabii. Daha önce dediğim gibi, hikâyeyi bir süre sonra yaşamaya başlıyorsun başka bedenler, başka zihinler bir nevi reenkarnasyon. Zihninde yarattığın sokaklarda yürüyorsun, bir zeytin dalına uzanıyorsun. Tabii bunlar romantik anlar; bazen de yumruk yumruğa dövüşüp bitkin düşüyorsun, dizlerinin üstüne düşüyorsun. İşte o sırada ayağa kalkmak bambaşka bir haz veriyor.

-Konularınızı nasıl seçiyorsunuz? Konu seçimi hayali mi, kurgu mu yoksa karşılaştığınız olaylardan mı etkilenip yazıyorsunuz?

Öncelikle buradan Gani Türk’e selam yollamak istiyorum. Son kitabı “Yazmak ve Bilinç Akışı” kitabı yayımlandı yakın zamanda. Baskıdan çıkar çıkmaz okudum tabii. Yazmayı düşünen gençlere mutlaka tavsiye ederim. Ben onu okuyunca romanımı bilinç akışıyla yazdığımı fark ettim. Romanım tamamen kurgusal. Bazı yan karakterlerde esinlendiğim karakterler oldu.

-İnsanların çoğu “Hayatımı yazsam roman olur.” der. Siz hiç böyle düşündünüz mü? Romanınızda kendi yaşantınızdan esintiler var mı?

Evet, çok duyarız. Hikâyelerini dinlediğimizde de hak veririz. Hatta yazılsa kimse inanmaz gerçek olduğuna, öyle hikâyeler var. Çok etkilendiğim oluyor dinlediğimde ama ben yazamam sanırım. Tıkanırım. Gerçeğe bağlı kalmak adına zorlanırım diye düşünüyorum. İster kurgusal ister yaşanmış olsun okuyucu kendini romanın içine koyabiliyorsa, oradaki kahramanla bağ kurabiliyorsa o hikâye artık gerçektir. Ben cümlelerin sonuna nokta koydum.

-Sizce herkes kitap yazabilir mi, yazmak yetenek midir?

Herkes yazabilir. Hatta herkes her şeyi yapabilir. Sonunda ortaya çıkan ürün önemli. Yetenek konusuna gelirsek bence yetenek. Eğer yetenek olmasaydı sanatın dalları içinde yer alamazdı

Paylaşımlarınız için Teşekkürler.

 

Dr. Ali Şeriati derki:

 

“İnsan kendisini bu toprağın üzerinde ve bu zindanı gökyüzünün altında yalnız ve yabancı görüyor. Bu evin kendi evi olmadığını biliyor.’’

2009 yılı Almanya trendeyim, çoğu kişi hayatin varlığını sorgular. Ben de bazen bu derya ”ya dalarım su an öyle anlardan birindeyim.

Devam edelim varoluşu düşünüp, tartışmaya…

Hayat biz insanlara verilen armağan midir? Yoksa bir ceza mı?

Hayat; biz insanlara verilen nereden geldiğimizi ve nereye gideceğimizi bilmediğimiz iki uçlu (karanlık) bir serüven.

Bize verilen bu serüveni kim verdi?

Birçok kişi bu soruyu okuyunca bir yaratıcıya inanıyor ise kendi dilinden; Allah, Tanrı, Huda, Rab, God der muhtemelen.

Madem Allah Kâinatı; insanları, dünyayı yarattı, neden kelimeler dışında ona ulaşamıyor, konuşamıyor ve dokunamıyoruz?

Kendimizce anlamlar yükleyerek yasamaya çabalıyoruz.

Yaşamı, ölüm gibi bir gerçekliği telakki edersek karşımıza birçok düşünce çıkar mesela;

 

“ebedi uykunun” (ölüm) varlığını düşünerek dünya yaşamına çok bağlanamayız. Diğer taraftan ise ebedi uykuyu düşünerek kendimizce bir şeyleri elde edememiş olarak yakınırız, bu yakınma durumu kişilerde anksiyete (endişe, kaygı, korku) ye sebep olur.

O nedenle hayat zor ve kısa metrajlı bir zanaat, tabi anlayana. Önce farkındalık kazanıyoruz çocuğuz, sonra birey olduğumuzun farkına varıyoruz. Birey olmak; ayaklarının üzerinde desteksiz durmayı, bağımsız düşünmeyi gerektiren zorlu bir süreç.

Aile kültürümüz, sosyal çevremiz, kişiliğimiz ve hatta İçinde bulunduğumuz toplumun hali pür melali de bizim hayat güzergâhında hangi yola sapacağımızı gösteren bir pusula gibidir.

Tabi bireyin dışlandığı bir toplumda mecburen “Ben”i bırakıp biz oluyoruz. Tıpkı bireyselleşmiş bir toplumda “Biz” in devre dişi kaldığı gibi.

Sonra zaman eskitiyor insanları, tıpkı eşyalar gibi; olgunlaşıyoruz. Merdivenin son basamağında yaşlılık var, bir sure sonra dünyaya veda etme zamanımız gelmiş, kapıya dayanmıştır.

Bu minvalde, Bab”Aziz / filminden kısa bir diyalog ile doğum, yasam ve ölüme dair devam edelim.

 

“ölüm sonsuzlukta düğünümüzdür!”

“Hassan… Seni bekliyordum.”

“Beni mi bekliyordun?”

“Ölümüme şahit olman için.”

“Neden ben? Ben ölümden çok korkarım…”

“Biliyorum. Anne karnında karanlıktaki bebeğe denseydi ki: Dışarıda aydınlık bir dünya var, yüksek dağlarla dolu, büyük denizleri olan, dalgalanan düzlükleri olan, çiçekleri açmış güzel bahçeleri olan, dereleri olan, yıldızlarla dolu bir gökyüzü ve alevli güneşi olan… Ve sen, bu mucizelerle yüzleşmek yerine, karanlıkla çevrilmiş oturuyorsun…

Doğmamış çocuk, bu mucizeler hakkında hiçbir şey bilmediği için, hiçbirine inanmayacaktır.

Tıpkı ölümü karsılarken bizim gibi. İste bu yüzden korkarız. Ölüm nasıl olur da son olur Hassan oğlum, benim düğün gecemde mutsuz olma. Sonsuzlukta olan evliliğimin zamanı geldi.”

Tıpkı Mevlana Rumi’nin ölümü bir düğün gecesine (Şeb-i Aruz) benzettiği gibi.

Tren bizi rotamıza ulaştırdı ve ben kalemimi, not defterimi çantama bıraktım; düşüncelerimle birlikte yola koyuldum.

Hayat devam ediyor…

 

Etimolojisini tam bilmediğim, Kürt’ler arasında sınıra “Sinor,” denildiği için; Etimolojisinin Kürtçe olduğunu düşündüğüm, Türkçe ( sınır hudut ) anlamına gelen Sinor.

 

Sınır veya hudut hükumetler, devletler veya bir ülkenin idari olarak birbirinden bağımsız bölümleri gibi politik varlıkların coğrafi bitiş noktalarını yâda yasal yetki alanlarını tanımlayan bir terimdir. Hudut sözcüğü ile eş anlamlıdır.

 

Wiki sözlükten alıntı yaptığım yukarıdaki Sinor tanımı nerden geldi aklıma söyleyeyim: daha küçükken, çocukken çünkü anlatacağım olayı ben hiç hatırlamıyorum aile büyüklerimiz anlatırdı. Sinor”u ve sinor yüzünden çıkan ölüm olayını.

 

Bir köy düşünün Doğu Anadolu köylerinden biri, iki kardeş tıpkı Habil ve kabil misali sürekli tartışmalı olan. Bu kardeşlerin en büyük kavgası su ve sinor dur. İki kardeş arasındaki nefrete varan konuşmalar, kötü görmeler, günlerce, aylarca, yıllarca devam etmiş. 

 

Bahsedilen ölüm olayının yaşandığı gün küçük kız babasına suyun amcası tarafından tutulduğunu söyledi.

Masumca, olayın sonuna geldiğini bilmeden,

Alın yazısı ve kaderinin çizileceğini hissetmeden,

 

Baba silahı kaptığı gibi koşmaya başladı. Bu koşuş bir ölüm koşusuydu.

 

Sonunda koca bir pişmanlık yaşatacak, vicdanını bir ömür boyu sızlatacak, sürekli olarak Allah'a tövbe etmesine neden olacak o yürüyüşü yapıyordu.

Koştu adam kardeşine sınırı (sinoru) aştığı, suyu kapattığı için.

 

Kardeşi suyun başında bostanı suluyordu.

 

Silahı kaldırdı adam, tetiğe bastı. Kardeşi tek kelime bile edemeden yere serildi.

 

Gökyüzünde kara bulutlar oluştu; kuşlar, duydukları o koca ses ten ürkerek gökyüzüne yükseldiler.

 

Toprağa kan düşmüştü.

 

Acı bir çığlık duyuldu semada.

 

Sonrası koca bir pişmanlık...

 

Dağılan iki aile, öksüz kalan çocuklar, yıllarca süren acı, kin, yoksunluk, korku.

Şimdilerde o uğruna can alınacak kadar değerli olan ''sınır (sinor ), su ve o köy'' baykuşların öttüğü bir harabeye dönüşmüş.

 

Köy ahalisi o diyarı terk etmiş. Hüzün çökmüş her zerresine o toprakların.

 

Uğruna ölünecek kadar değer verilen dünya malının faniliği, insan olmadan hiç bir kifayet arz etmediği, hüzünlü bir gerçek olarak orada durmakta.

 

Bu olayı anlatma sebebim edebiyat parçalamak değil elbette.

 

Amacım bireysel olarak bakıldığı zaman insanların parsellediği bu topraklar, koydukları sınırlar diğer bir deyişle sinorlar ve bu durumun toplumsal izdüşümleri; yani devletler içinde yaşanan sınır (sinor) kavgaları.

Bu kavgaların ana nedeni dünyayı sahiplenme, her türlü nimeti, zenginliği paylaşamama duygusu ve hırsından kaynaklanmaktadır. 

 

İnsanların bu geçici dünya hayatında kendilerine bir ömür kadar emanet edilen hayat teranesi, dünyaya bağlılıkları, önüne geçilemeyen kötücül hırsları, kan akıtacak kadar pervasızlaşmaları kendilerinden geçmeleri.

 

 ''dünya hayatı bir oyun ve eğlenceden ibarettir'' ayetini hiç anlamadan fakat çok mümince yaşadıkları iddiasında bulunmaları insana özgü bir kargaşadır.

 

Bu durum ebetteki İslam in yanlış yorumlanmasından kaynaklanmaktadır.

 

Bu anlamda konuyu dağıtmadan günümüze dönersek Türkiye örneği üzerinden bu durumun toplumsal tezahürlerine bakarsak şunlar söylenebilir:

 

Türkiye bir imparatorluktan arta kalanlarla yani klasik cümlelerle kürdü”yle, Laz’ıyla, Çerkez’iyle Alevi’siyle, Sünni’si ile bu ülkeyi yani cumhuriyeti kurdu. 

 

Avrupa dan dan ithal edilmiş devrim kanunlarıyla yeni bir dizayn (tasarım) ile Kürt, köylü, dindar olmayan ama kendini Türk hisseden yada Türk olan Avrupai bir millet oluşturulmaya çalışıldı. 

 

Tek millet, tek devlet, tek dil önceliği olan.

 

Asıl önemli olan ise ülkenin sınır ( sinor ) ları çizilirken yapılan görmezden gelinen kardeşinin hakları yıllardır bitmeyen bir sınır ( sinor ) kavgasına dönüşmüştür.

 

Bu durum sözde kardeşiyle empati yapılmadıkça daha yüzyıllarca devam edilecek gibi duruyor.

 

Oysaki vatan uğruna ölene şehit diyecek kadar dindar olan bu oluşumların mimarları aynı dinin şu öğretisini göz ardı etmekte pekte bir beis görmüyorlar. 

 

‘bir kimse kendisi için istediğini mümin kardeşi için istemedikçe hakiki mümin sayılamaz’’.

 

Bu yazıyı okuyanlara şunu sormak istiyorum; madem kardeşim diyorsunuz iyi hoş da peki hiç düşündünüz mü? Eğitim kitaplarını elinize aldığınızda, yâda bu ülke yayın evlerinden aldığınız kitaplarda, resmi tarih yazıcılarının kardeşlerinin adını, tarihini, kültürünü geçirmediklerini gördünüz mü? yada hiç dikkat ettiniz mi? 

 

Kürt aşiretlerini,

Kim olduklarını,

Nerede yaşadıklarını,

Kültürel yapılarını,

Yaşam biçimlerini merak ettiniz mi?

Neden yok bu kitaplarda? Diye.

 

Nede olsa hepimiz kardeşiz bu kavga ne diye. Değil mi? 

 

Oysaki Aydın oğulları, Germiyan oğulları vd. Türk aşiret isimleri her türlü yayında geçiyorken kardeşinin adı ve tarihi neden yok demezler mi? 

 

Bu anlamda Tarihte bilinen ilk kardeş kıskançlığı kabilin kardeşi Habil i öldürmesiyle başlamıştır böylece kabil yeryüzündeki ilk cinayeti işlemiştir.

 

Bu bağlamda Şirazesini kaybetmişlere şu söylenebilir: Yoksa sizler Kabil oldunuz ve Habil i öldürdünüz de bunun farkında değil misiniz?

 

Madem Kardeşiz diyorsunuz. Böyle büyük laf ediyorsunuz.

 

Bu cümlenin eyleme dökülmüş hallerini neden göstermiyorsunuz? Gösteremiyorsunuz çünkü yok. Yok, görülmüş, yok sayılmış, ötelenmiş. Nedeni ne biliyor musunuz? Yukarıda da bahsettiğim kıssada olduğu gibi hep kıskançlık sınır (sinor) kavgası dünya menfaati, hırsı ve bencillik.

 

Zira Napolyon: ''tarihi kazanalar yazar demiş'' yâda tarih kazananların slogan atma yeridir.

Bizde diyoruz ki tarihi birlikte kazananlar yazar yazmalıdır. Eşit olarak ve adaletlice.

Sonuç olarak bu muhtevayı baz alarak ve onunla ilinti kurarak 

 

"Zulümle öldürülmüş hiç kimse yoktur ki, onun kanında Âdem’in ilk oğluna bir pay düşmesin. Çünkü adam öldürenlerin ilki odur."